2008 Ekonomik Krizi Nedenleri ve Oluşum Süreci

 2008 ekonomik krizi , finans sektöründeki kriz ve iflasların açığa çıkışıyla başlamıştır . Sonrasında birbirini etkileyerek diğer sektörleri de etkisi altına alan bu kriz , başta Amerika ve Avrupa olmak üzere tüm dünyayı etkisi altına almıştır . Şimdi yazımızda daha detaylı bir şekilde krizin nedenlerini ve sürecini anlatalım.

• 2008 krizinin oluşmasındaki ana sebepler için geçmişe gidilmesi gerekir . 2000’li yıllarda bankalar düşük faiz ve uzun süreli taksitlerle bireylere borçlar veriyordu . Bu borçlanmanın giderek artması ve bireylerin bu borcu karşılayamaması hem finans sektörünü hem de halkı zor duruma getirdi. Bu durum, parada enflasyona sebep oldu . Fed’in 2004 yılında enflasyonu kontrol altına almak için faiz artışına gitmesi özellikle subprime konut kredilerindeki batık kredi oranlarının hızla büyümesine neden olurken ABD’deki bankalar ve finans kuruluşları bir anda altından kalkamayacakları risklerle baş başa kaldılar.

*SUBPRİME : Düşük gelirli ailelere yüksek faiz oranı ile verilen kredilerdir. Geliri düşük olan bu kişiler aşırı borçlanma ile yüksek faiz oranını karşılayamaması krize sebebiyet veren başlıca olaylardandır.

• Likidite krizi global finansal piyasaları işlevsiz hale getirirken gelişmiş ülkelerde reel ekonominin çarkları durma noktasına geldi.

*LİKİTİDE: Nakite çevrilebilen eşya ve mülklere denir . Yani elde ettiğiniz bir evi satıp, nakite (paraya) çevirebiliyorsanız likitide bir maldır . Altını eve göre daha kolay nakite çevirebilmemiz de altının daha yüksek bir likitide mal olduğunu gösterir .

• 2. Gelişme ise bazı piyasalardaki kârlar diğer piyasalara aktarılmaya başlandı. Yani otomotiv sektöründeki kâr başka yere yatırım yapılarak diğer sektörlerin canlanması istendi ama düşünüldüğü gibi olmadı hem yatırım yapılan sektördeki para buharlaştı hem de kâr elde edilen sektör zarara uğramış oldu ve bu zincirleme diğer sektörleri de etkisi altına aldı .

• Krizin Amerika'da gerçekleşmesi de , krize ayrı bir renk katarak tüm dünyaya yayılmasına sebep oldu . Çünkü Amerika , dünyada en çok üretim ve tüketim yapan ülkelerin başında geliyordu dolar ise sadece ulusal bir para birimi olmaktan çıkmış küresel bir para birimi olmuştu ve bundan dolayıdır ki 2008 krizi sadece Amerika'da değil tüm dünya da bir krizin çıkmasına sebep oldu .

KRİZİN TÜRKİYE’YE ETKİSİ

• Amerika ve Avrupa’da krizin etki göstermesiyle piyasa daralmıştı . Dolayısıyla Türkiye’nin büyük ticaret ortakları olan bu bölgelere ihracatı da sekteye uğradı . Kriz , ekonomide %5 daralma ve işsizliğin % 15’e dayanmasına sebebiyet vermiş ama Amerika ve Avrupa’ya nazaran Türkiye’yi daha az etkilemişti . Tarım , sanayi , ticaret , ulaştırma vb. alanlarda, 2007-2008 yıllarında belli oranda düşmeler gerçekleşse de eksilere varan bir düşüş çok az yerde görülmüştür. 2009 ‘a gelindiğinde Türkiye , günden güne toparlayarak %10 büyüme gerçekleştirmişti . Kriz , Türkiye'yi teğet geçmişti .

KOMÜNİZMİN YIKILIŞI VE KAPİTALİZMİN YÜKSELİŞİ 1991-2008

KAPİTALİZMİN YAŞADIĞI 3. BÜYÜK KRİZ (DEĞERLENDİRME)

• 1873 krizi ve 1929 buhranından sonra kapitalizmin yaşadığı üçüncü büyük kriz 2008 krizidir . Hepsinin farklı nedenleri olmasıyla beraber bir dönemin başlangıçlarına da işaret ederler . 2008 krizi ise kapitalizmin küreselleşmesinin ardından çıkmıştır . 1991 yılında SSCB'nin yıkılmasından sonra doğu blok çökmüş komünist anlayışın bitmesiyle beraber kapitalizm Marksist düşüncedeki ülkelere yayılmaya başlamıştı . Küresel ekonomideki ticaret hacmi de hayli artmıştı. Talep, arzı karşılayamaz hale gelmişti. Çünkü üretim, gereğinden çok daha fazla yapılıyordu. Ayrıca gelir dağılımı bozukluğu da artmıştı. Kredi kartlarından gerçekte olmayan paralarla ticaret ve borçlar yapılmış ,geleceğe ilişkin belirsizlikler çoğalmıştı. Bu sürecin sonucu ise 2008 krizi olmuştu . Kapitalist sistemde yapılan hatalar yüzünden ara ara bu krizler patlak verse de uzun süreli periyotta yeniden çözüme kavuşmuş ama arkasında bıraktığı iz ise çok büyük olmuştu . Umarım insanoğlu olarak eski dönemlerden ders çıkarırız ve bir daha böyle büyük krizlere mahal vermeyiz ...

                                                                                                                              HASAN E. YANPINAR